Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kısa bir süre önce “İklim Ekonomisi Sürdürülebilirlik Finansmanı Zirvesi”nde ekonomiye dair son bilgileri ve değerlendirmeleri paylaştı. Şimşek, iklim değişikliğinin artık tartışılmadığını ve bunun bir gerçeklik haline geldiğini vurguladı. Şimşek, iklim krizinin kendisini gelecek on yıllarda çok daha fazla hissettireceğini ifade etti. Bakan Şimşek aynı zamanda karbon salınımının vergilendirilmesi hakkında da konuştu. Türkiye’ye karbon vergisi mi geliyor?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katıldığı zirvede yaptığı konuşmada küresel ekonominin büyüme tahminlerinin 2008 öncesi döneme göre daha düşük olduğunu ve dünyanın düşük büyüme patikasına girdiğini söyledi. Ayrıca iklim krizinin kendisini gelecek on yıllarda çok daha fazla hissettireceğini ifade etti.
Türkiye için yeşil dönüşümün bir zorunluluk olduğunu belirten Şimşek, 2053’e net sıfır hedefi koyulduğunu vurguladı. Karbon ayak izinin vergilendirilmesi konusunda ise şu ifadeleri kullandı: “Bütün ülkelerin mevzuat düzenlemesine gitmesi gerekiyor. Ortaya koydukları vaatler, hedeflere varmak için gerçekten bağlayıcı mevzuata ihtiyaç var. Farkındalık eğitimleri çok kritik olacak. AR-GE yatırımları, iklim değişikliğini nasıl yaşayacağız? Evet, bu çok kritik bir alan. Bu alana ciddi bir şekilde bir AR-GE yatırımı, harcaması gerekiyor. Fosil yakıt sübvansiyonlarının azaltılması ve tamamen kaldırılması gerekiyor. Bu bahsettiğim bütün dünya için geçerli olan hususlar. Karbon salınımının, ayak izinin vergilendirilmesi gerekiyor. Dolayısıyla ciddi bir çaba gerekiyor. Karbon ayak izini azaltmak ve daha çok yenilenebilir enerjiye dönülmesi gerekiyor. Ulaşım alanında elektrifikasyonu tamamlanmış araçların kullanılması gerekecek. İnşaat alanında verimli yeşil binalar yapılmalı. “
İklim kanunu bu yıl geliyor
Bakan Şimşek’in ifadelerine bakacak olursak Türkiye için karbon vergisi geliyor diyebiliriz. Zira Şimşek, iklim kanununun bu sene içerisinde geleceğini söyledi. Çalışmaların son evrede olduğunu ifade eden Şimşek, “Emisyon ticaret sisteminin kurulması, karbon vergilendirme mekanizmasının altyapısının kurulması… Bütün bunlar önemli gündem maddelerimiz diyebilirim.” dedi.
Yeşil dönüşüm Türkiye için zaruret
Öte yandan Şimşek, Türkiye’nin yeşil ürünlerde rekabet gücü ve potansiyelinin yüksek olduğunu da ifade etti. Bununla birlikte Türkiye’nin yenilenebilir enerjide 2000 yılında 17’nci sıradayken bugün 11’inci sıraya geldiğini söyleyen Şimşek, kurulu kapasitenin yüzde 55 civarında olduğunu, nükleer santraller ile birlikte yüzde 65-70’lerin üzerine çıkılacağını aktardı.
Bakan Şimşek, Türkiye’nin yeşil dönüşümünün bir zaruret olduğunu söylerken fosil yakıtlara ödenilen paranın 893 milyar dolar olduğunu belirtti. Türkiye’nin enerji ithalatında yüzde 70’in üzerinde dışa bağımlı olduğunu ve buraya harcanın tutarın kümülatif cari açığın 1,5 katı büyüklüğünde olduğunu söyledi.
Karbon vergisi nedir?
Karbon vergisi, sera gazı salınımını azaltmak için fosil yakıt gibi ürünlere uygulanan bir vergi türüdür. Yapılan araştırmalar karbon salınımının vergilendirilmesinin sera gazı emisyonlarında etkili bir azaltma sağladığını gösteriyor. 2024 itibariyle 25’ten fazla ülkede karbon vergileri uygulanmakta. 46’dan fazla ülkede ise karbon vergileri veya emisyon ticareti programları yoluyla karbon salınımı ücretlendirilmekte. Karbon vergisi alınan ülkeler arasında Finlandiya, İzlanda, Norveç, İsveç, Danimarka, Estonya, Letonya, İrlanda, Slovenya, İsviçre, Polonya, Portekiz, Birleşik Krallık, Meksika, Kolombiya, Şili, Hindistan ve Japonya bulunuyor.
Karbon vergisinden en çok gelir elde eden ilk beş ülkeyi ise Fransa (8,9 milyar $), Kanada (7,8 milyar $), İsveç (2,3 milyar $), Norveç (2.1 milyar $) ve Japonya (1.8 milyar $) oluşturuyor. Türkiye’nin kişi başına sera gazı emisyonu ise 6,8 t seviyesinde, bu küresel ortalamanın çok az üzerinde. ABD’de bu, 17,7 t, Kanada’da 20,3 t ve Çin’de ise 9,8 t seviyesinde. Son yıllarda birçok ülke karbon emisyonlarını azaltmak için çevre düzenlemeleri, emisyon ticaret sistemleri ve karbon vergileri gibi önlemler aldığı görülüyor. Finlandiya 1990 yılında karbon vergisini uygulamaya koyan dünyanın ilk ülkesi olmuştu. O zamandan bu yana 20 Avrupa ülkesi karbon vergisi uygulamaya başladı. İsviçre ve Lihtenştayn şu anda ton başına 120,16 € ile en yüksek karbon vergisi oranını uygularken, bu ülkeleri İsveç (115,34 €) ve Norveç (83,47 €) takip ediyor.